تحلیل فصل اوّل علوم و فنون ادبی پایه ی دهم

خواست ما از سازماندهی و نگاشت کارگاه های فصل، فرصت سازی برای رشد مانایی و پایایی آموخته ها و کسب مهارت عملی کالبدشکافی متن است. این کارگاهها، فراخوانی آموزه های درس ها و نیز یادیاری و دست ورزی موضوع هایی است که دانش آموزان در فرایند یاددهی-یادگیری، از آن گذشته اند.

1-     جدول را کامل کنید.

 

موضوع

شرح و توضیح

نوع لحن

روایی - داستانی:

جریان خواندن، با آهنگ نرم و کشش آوایی همراه است؛ به گونه ای که میل و رغبت شنونده را به شنیدن ادامه ی آن بر می‌انگیزد و شوقی همراه با  حالت انتظار در ذهن پدید می‌آورد.

قلمرو زبانی

-         به کارگیری سرا به جای خانه،

-         کاربرد« درخورد» به جای « درخور»،

-         جمله‌ها ساده و کوتاه،

-         کمی واژگان غیرفارسی،

-          زبان شعر ساده و روان.

قلمرو ادبی

-         به کارگیری آرایه‌های لفظی: جناس: باک، خاک

-          قالب شعری: مثنوی: هر بیت قافیه ی مستقل دارد.

-          استعاره: قفس

-         تشبیه: همچو پروانه، چون صدف،

-         مراعات نظیر: کیمیا، صدف و دُر، پربها.

قلمرو فکری

به این نکته می‌رسیم که عارفان تعلق خاطر به دنیا و ظواهر دنیایی ندارند و در دنیای مادی کنونی وجود انسان های اهل معنا و معرفت، بسیار اندک شمار است. مردان راستین حق و دوستان حقیقی اندک و نایاب هستند.

نتیجه گیری

 و

تعیین نوع

نکته ی عمیق معرفتی، این است که یار یکدل و روشن ضمیر و حق شناس، بسیار با ارزش و گرانبهاست؛ مرد حق، تنهاست.

این شعر را می توان در رده ی ادبیات« تعلیمی- اندرزی» جای داد.

 

  خانم نیّره سعیدی، سراینده ی شعر « در کتاب آمد که در عهد قدیم...» متخلّص به نیّر، نام پدرش سید موسی میرفخرائی معیّرالملک بود. تولد 1299 و در درگذشت 1371  شمسی؛ محل تولّد، تهران. تحصیلات ابتدائی و متوسطه را در تهران به پایان رسانید، سپس از دانش‌سرای عالی تهران در رشته ی ادبیات فرانسه و فارسی، موفّق به دریافت درجه ی کارشناسی گردید. برای ادامه ی تحصیل به پاریس رفت و بعد از چند سال به ایران بازگشت. وی به مدت دو سال مجله ی «بانو» را در تهران نشر داد که نخستین نشریه ی اختصاصی بانوان محسوب می‌شود. مقالات و اشعار او در نشریات مختلف کشور به چاپ رسیده است. وی در تهران وفات یافت. از آثار اوست: شطرنج، ترجمه ی کازانوا و مجموعه شعر به نام «ترانه من».

2-   حکایت را بخوانید...

 

قلمرو زبانی

قلمرو ادبی

قلمرو فکری

-جمله ها کوتاه هستند.

-تضاد میان: شادی و غم، خشکی و باران، سرد و گرم

پیام فکری حکایت سعدی را می توان در سه دسته ی زیر، خلاصه کرد:

             - مدیریت خرج و دخل یا اقتصاد زندگی.

            - رعایت خردمندی و ادب رفتاری.

            -نصیحت پذیری و پرهیز از خیره سری.

            * بر پایه ی این آموزه ها، حکایت سعدی از دید درون مایه، در نوع «ادبیات تعلیمی یا اندرزی» جای می گیرد.

-کاربرد «را» به معنی «برای»،

- تمثیل: اگر باران به کوهستان نبارد...

- چو دخلت نیست، خرج ....

-کاربردهای کهن: ملّاح، خشک رود، پیشمانی خوردن

- کنایه: دم گرم من در آهن سرد او اثر نمی‌کند، سخن در گوش نیاورد، با دو پای در بند افتادن.

 

 

 

شمشادی باشین